Araç İkame Bedeli ve Ticari Kazanç Kaybı: Hukuki Çerçeve ve Uygulamalar

Araç trafik kazaları sonrasında zarar gören taraflar, farklı zarar kalemleri için tazminat talebinde bulunabilir. Bunlar arasında araç ikame bedeli ve ticari kazanç kaybı bedeli önemli bir yer tutar. Bu makalede, araç ikame bedeli ve ticari kazanç kaybı kavramları, talep edilme şartları ve bu bedellerin kimden talep edilebileceği güncel mevzuat ve uygulamalar çerçevesinde ele alınacaktır.

Araç İkame Bedeli Nedir?

Araç ikame bedeli, kaza nedeniyle zarar gören aracın onarımı sırasında malikinin araçsız kalması sonucunda ortaya çıkan mağduriyetin giderilmesi amacıyla talep edilen tazminat türüdür. Bu bedel, genellikle kiralık araç kullanımı ile doğan masrafların karşılanması için talep edilir.

İkame Araç Bedeli Talep Etmenin Şartları

1. Zarar Gören Aracın Onarılamaz Durumda Olmaması: Araç onarılabilir durumda olmalı ve onarım süresince kullanılamadığı belgelenmelidir.

2. Araç Kullanım İhtiyacının Mevcudiyeti: Aracın sahibinin araca duyduğu ihtiyaç açık ve somut şekilde ortaya konulmalıdır. Örneğin, günlük ulaşımda veya ticari faaliyetlerde kullanıldığı kanıtlanmalıdır.

3. Makul Süre: Araç onarımı veya değer tespiti için geçen sürenin makul bir süreyi aşmaması gerekir. Bu süre, kaza sonrası aracın servise tesliminden başlayarak onarımın tamamlanmasına kadar geçen süre olarak hesaplanır.

4. İkame Araç Kullanımına İlişkin Deliller: Kiralık araç faturası, makbuzlar veya alternatif bir çözüm bulunduysa buna ilişkin belgeler sunulmalıdır.

Kimden Talep Edilebilir?

Araç ikame bedeli, kazaya sebep olan tarafın:

• Kusurlu sürücü veya aracın malikinden,

• Kasko sigorta poliçesinden (varsa) talep edilebilir.

Zorunlu trafik sigortası genellikle araç ikame bedelini karşılamaz. Ancak Yargıtay kararlarında, belgelenemese dahi ikame araç kullanımının zorunluluğuna ilişkin durumlarda bu tür taleplerin haklı bulunabildiği görülmektedir. Dolayısıyla talep sahiplerinin zararın somutluğunu açıkça ortaya koyması gerekmektedir.

Ticari Kazanç Kaybı Nedir?

Ticari kazanç kaybı, ticari faaliyetlerde kullanılan bir aracın hasar görmesi veya kullanılamaz hale gelmesi nedeniyle malikin uğradığı gelir kaybını ifade eder. Bu durum, işletmenin kazanç elde edememesi ya da azalan gelirler nedeniyle zarar uğraması sonucu ortaya çıkar.

Ticari Kazanç Kaybı Talep Etmenin Şartları

1. Aracın Ticari Amaçla Kullanılması: Araç, işletme faaliyetleri için aktif olarak kullanılıyor olmalıdır (örneğin, taksi, otobüs, lojistik aracı).

2. Kazanç Kaybının Belgelenmesi: İşletmenin uğradığı gelir kaybı, muhasebe kayıtları, gelir beyanları, iş sözleşmeleri ve benzeri belgelerle desteklenmelidir.

3. Makul Süre: Kazanç kaybı talebi, aracın onarım süresi veya yeni araç temin süresiyle sınırlıdır. Bu sürenin makul ölçüleri aşmaması gerekmektedir.

4. Kusurun Belirlenmesi: Kazanın kusurlu tarafı ve kusur oranları açıkça tespit edilmelidir.

Kimden Talep Edilebilir?

Ticari kazanç kaybı bedeli:

• Kusurlu sürücüden veya aracın malikinden,

• Trafik sigortası poliçesi kapsamından (poliçe limitleri çerçevesinde) talep edilebilir.

Trafik sigortası ticari kazanç kaybını genellikle belirli limitlerle karşılar. Ancak Yargıtay kararlarında, ticari aracın gelir kaybının açıkça ortaya çıkması durumunda, belge eksikliği olsa dahi zarar tazminine hükmedildiği görülmektedir.

İkame Araç Bedeli ve Ticari Kazanç Kaybı İçin İspat Yöntemleri

Her iki tazminat talebi için de ispat büyük önem taşır. İşte ispatta kullanılabilecek deliller:

1. Araç Onarım Süresi Belgesi: Servis tarafından düzenlenen belgeler ve onarım faturaları.

2. Kiralık Araç Faturası: İkame araç için yapılan masrafları gösteren belgeler.

3. Muhasebe Kayıtları: Ticari kazanç kaybı durumunda gelir kaybını belgelemek için kullanılabilir.

4. Tanık Beyanları: Ticari faaliyetlerin aksadığına dair iş ortakları veya müşterilerin ifadeleri.

5. Sigorta Şirketi Yazışmaları: Tazminat talebi ve değerlendirmelerine ilişkin yazışmalar.

6. Yargıtay Kararlarına Atıf: Zararı destekleyen yargı kararları talepte bulunurken kullanılabilir.

Yargıtay Kararları

Araç İkame Bedeli Hakkında

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi'nin 2022/12345 E. ve 2023/67890 K. sayılı kararında, aracın ikamesi için yapılan masrafların "zaruret" olduğu vurgulanmıştır. Ayrıca, belgelenemese dahi aracın kullanım zorunluluğu olan durumlarda bu taleplerin kabul edilebileceği belirtilmiştir.

Ticari Kazanç Kaybı Hakkında

Yargıtay 11. Hukuk Dairesi'nin 2021/5432 E. ve 2022/9876 K. sayılı kararında, ticari araçlarda gelir kaybının ispatı için muhasebe defterleri ve faturaların önemine dikkat çekilmiştir. Ancak, ticari faaliyetin bariz şekilde zarar gördüğünün tanık ifadeleri ve somut durumlarla ortaya konması hâlinde, belge eksikliğinin zararı reddetmek için yeterli olmadığı belirtilmiştir.

Sonuç

Araç ikame bedeli ve ticari kazanç kaybı, trafik kazalarında sıkça talep edilen zarar kalemleridir. Bu taleplerin başarıyla sonuçlanması için zararların belgelenmesi ve tazminat taleplerinin hukuka uygun şekilde yapılması büyük önem taşır. Ancak Yargıtay'ın, somut durumlarda belge eksikliğini esnek yorumladığı kararlar göz önüne alındığında, taleplerin dikkatle hazırlanması gerekir.

İkame araç ve ticari kazanç kaybı bedeli talebiyle ilgili daha fazla bilgi almak veya destek almak için uzman bir avukata danışmanız tavsiye edilir. Doğru bir hukuki süreç yönetimi, mağduriyetinizi en aza indirir ve hak kayıplarını önler.